Những điểm cơ bản về ống kính #4: Lấy nét sâu

Lấy nét sâu, trong đó mọi yếu tố trong ảnh đều đúng nét, là một kỹ thuật thường được sử dụng trong chụp ảnh phong cảnh và đường phố. Ở đây, chúng ta tìm hiểu về 4 yếu tố ảnh hưởng đến nét sâu. Còn thử áp dụng chúng trong buổi chụp tiếp theo của bạn thì sao?

4 yếu tố ảnh hưởng đến lấy nét sâu

4 yếu tố ảnh hưởng đến lấy nét sâu
1. Chọn một ống kính có độ dài tiêu cự ngắn
2. Sử dụng một khẩu độ nhỏ (số f lớn)
3. Di chuyển máy ảnh ra xa đối tượng
4. Chọn một góc/chủ thể ít chiều sâu hơn

“Lấy nét sâu” là một trạng thái trong đó tất cả các yếu tố trong ảnh đều đúng nét. Bạn có thể gọi nó là một kỹ thuật ngược với tạo hiệu ứng bokeh. Có 4 yếu tố trong việc có được nét sâu: Độ dài tiêu cự, khẩu độ, chiều sâu và khoảng cách chụp. Khi chụp, điều quan trọng là không chỉ nắm vững khái niệm “độ sâu trường ảnh” (vùng ảnh đúng nét), mà còn có thể kiểm soát hiệu quả 4 yếu tố này.

4 yếu tố này là:

• Độ dài tiêu cự: Chiều sâu trường ảnh sẽ lớn hơn ở các độ dài tiêu cự ngắn, và nông hơn ở các độ dài tiêu cự dài hơn.
• Khẩu độ: Độ sâu trường ảnh càng lớn khi khẩu độ càng nhỏ, và càng nông khi ở các khẩu độ càng lớn.
• Chiều sâu: Là khoảng cách giữa các yếu tố ở tiền cảnh, trung cảnh và hậu cảnh. Ảnh càng phẳng (khoảng cách giữa các yếu tố ngắn hơn), càng dễ có được nét sâu. Chiều sâu trong ảnh càng lớn, càng khó có được nét sâu. 
• Khoảng cách chụp: Máy ảnh càng xa đối tượng, độ sâu trường ảnh càng lớn. Máy ảnh càng gần đối tượng, độ sâu trường ảnh càng nông.

Nói cách khác, cách dễ nhất để đảm bảo bạn có được nét sâu là sử dụng một ống kính góc rộng, cài đặt nó ở khẩu độ nhỏ nhất, đặt máy ảnh càng xa đối tượng càng tốt, và đảm bảo rằng có rất ít chiều sâu trong ảnh của bạn.

Thủ thuật về nét sâu: Sử dụng khẩu độ hẹp sẽ làm giảm tốc độ cửa trập, làm cho ảnh được chụp ở những nơi thiếu sáng hoặc tối có xu hướng bị rung máy. Để khắc phục vấn đề đó, hãy sử dụng chế độ ISO Auto.

Chúng ta hãy xem xét kỹ hơn từng yếu tố ảnh hưởng đến nét sâu.

Độ dài tiêu cự

Các ví dụ bên dưới được chụp ở những độ dài tiêu cự khác nhau, nhưng với cùng một số f (f/11), và khoảng cách chụp được điều chỉnh sao cho những cây cột có vẻ có cùng kích thước. Ở độ dài tiêu cự ngắn hơn (24mm), độ sâu trường ảnh lớn hơn, với các yếu tố ở hậu cảnh được đúng nét. Trong khi đó, ở độ dài tiêu cự dài hơn (70mm), độ sâu trường ảnh hẹp hơn—để ý ngay cả ở f/11, ngôi trường ở hậu cảnh mất nét như thế nào. Điều này cho thấy việc sử dụng một ống kính góc rộng, cung cấp cho bạn một độ dài tiêu cự rất ngắn, có thể giúp có được nét sâu dễ dàng hơn như thế nào.

Độ dài tiêu cự ngắn hơn (24mm)

Độ dài tiêu cự dài hơn (70mm)

Khẩu độ

Các ảnh bên dưới được chụp từ cùng vị trí, nhưng với các khẩu độ khác nhau. Ảnh được chụp với khẩu độ nhỏ hơn (f/16) có được nét sâu—ảnh sắc nét đến tận hậu cảnh. Tuy nhiên, ảnh chụp với khẩu độ lớn hơn (f/1.4) có hậu cảnh bị mất nét rất nhiều. Với những ảnh như ảnh bên dưới, trong đó khoảng cách giữa máy ảnh và đối tượng là ngắn nhưng ảnh có nhiều chiều sâu, việc khép khẩu xuống f/16 cho phép bạn đảm bảo toàn bộ ảnh được sắc nét.

Khẩu độ hẹp (f/16)

Khẩu độ lớn (f/1.4)

Chiều sâu

Chiều sâu trong ảnh trong phải là tuyệt đối. Bạn có thể tăng chiều sâu trong ảnh bằng cách điều chỉnh bố cục. Tôi sử dụng cùng khẩu độ lớn (f/1.4) cho cả hai ảnh bên dưới, nhưng chụp ảnh bên trái ngay trước mặt để tạo ra ảnh tương đối phẳng (không có chiều sâu). Nó hoàn toàn đúng nét, cho thấy rằng bạn cũng có thể có được nét sâu với khẩu độ lớn, miễn là ảnh phải tương đối phẳng và bạn chụp ngay từ phía trước. Trong ảnh bên phải, tôi sử dụng bố cục đường chéo để tạo ra một phần chiều sâu. Hãy để ý các phần ảnh gần và xa máy ảnh nhất bị mất nét như thế nào.

Không có chiều sâu (đối diện)

Có chiều sâu (bố cục đường chéo)

Khoảng cách chụp

Các ảnh sau đây đều được chụp ở cùng khẩu độ (f/5.6), nhưng từ các khoảng cách chụp khác nhau. Khi máy ảnh cách xa đối tượng hơn (ví dụ 100cm ở bên trái, độ sâu trường ảnh sẽ lớn hơn. Khi máy ảnh ở gần đối tượng hơn (ví dụ 70cm ở bên phải, độ sâu trường ảnh sẽ nông hơn. Từ điều này, chúng ta có thể kết luận rằng khi chúng ta chụp một cảnh ở xa, chúng ta không nhất thiết cần phải sử dụng khẩu độ thật hẹp để có được nét sâu. Một giá trị nào đó trong khoảng từ f/5.6 đến f/8 sẽ là đủ để đảm bảo toàn bộ ảnh đúng nét.

Xa hơn (100cm)

Gần hơn (70cm)

Những điểm quan trọng cần lưu ý khi sử dụng kỹ thuật lấy nét sâu

1. Hiểu rằng độ sâu trường ảnh liên quan đến mặt phẳng hình ảnh, không phải liên quan đến tiêu điểm

Trong ví dụ bên trên, hãy để ý tất cả các quân cờ được sắp xếp theo hàng ngang trong trường tiêu được chụp sắc nét như thế nào, nhưng những quân cờ nằm dọc đều bị mất nét. Tại sao lại thế? Nói đơn giản, máy ảnh xem tất cả vật thể ở cùng khoảng cách so với nó là ở cùng một mặt phẳng. Miễn là nó nằm trong độ sâu trường ảnh, tất cả hình ảnh trong mặt phẳng đó sẽ đúng nét, vì máy ảnh sẽ không phân biệt giữa các điểm khác nhau trong cùng mặt phẳng. Lưu ý điều đó khi bạn quyết định thiết lập khẩu độ và quyết định bạn muốn ảnh đúng nét ở mức nào.

2. Sử dụng một số f quá lớn có thể làm giảm chất lượng hình ảnh

Khu vực trong khung màu đỏ khi phóng lớn

Chúng ta đã biết rằng sử dụng khẩu độ hẹp hơn (số f lớn hơn) nói chung sẽ tăng độ sâu trường ảnh, làm cho ảnh sắc nét hơn. Tuy nhiên, nếu bạn sử dụng một khẩu độ quá hẹp, nó có thể dẫn đến một hiện tượng quang học được gọi là ‘hiện tượng nhiễu xạ’. Hiện tượng nhiễu xạ làm cho ảnh có vẻ ít sắc nét hơn.
Đây là trường hợp xảy ra với ví dụ f/22 ở đây, nó ít sắc nét hơn so với ví dụ f/8.  Do đó, hãy lưu ý hiện tượng nhiễu xạ bất kỳ khi nào bạn cân nhắc sử dụng một thiết lập khẩu độ hẹp, nhất là với số f trên f/11. Thiết lập bên dưới là thiết lập có sự cân bằng tốt giữa nhiễu xạ và kích thước của độ sâu trường ảnh, đạt được ở f/8 đối với ví dụ này. 

Nét sâu có thể giúp bạn có được những tấm ảnh như thế này!

Một độ dài tiêu cự ngắn và khẩu độ hẹp để có được nét sâu
Tôi sử dụng kỹ thuật lấy nét sâu để chụp ảnh mũi tàu này, với biển ở hậu cảnh. Hãy để ý toàn bộ ảnh đúng nét như thế nào, từ tiền cảnh đến hậu cảnh. Góc rộng của ống kính, với độ dài tiêu cự ngắn, mang lại độ sâu trường ảnh lớn, giúp dễ có được nét sâu.

Tham khảo: Snapshot.canon-asia