20 kỹ thuật bố cục kinh điển từ nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp (phần 2)
11. Đơn giản và tối giản
Hai kỹ thuật này đã được nhắc đến trong phần số 10 ở trên. Sự đơn giản tự bản thân nó cũng có thể là một công cụ bố cục mạnh mẽ. Người phương Tây hay nói rằng “ít hơn tức là nhiều hơn” (less is more).
Sự đơn giản thường là chụp ảnh trên nền giản dị để không gây phân tán chú ý khỏi chủ thể. Bạn cũng có thể tạo ra bố cục đơn giản bằng cách zoom vào một phần đối tượng và tập trung vào một chi tiết nào đó.
Trong bức ảnh trên, tôi zoom vào một vài giọt nước nhỏ trên chiếc lá trong vườn. Một đối tượng chụp đơn giản nhưng lại có vẻ đẹp thuần khiết, đẹp bởi chính sự giản đơn của nó. Những ống kính macro sẽ rất hữu dụng cho thể loại nhiếp ảnh này.
Trong bức ảnh thứ hai này, chủ thể mà tôi chụp là một cái cây to vào lúc bình minh. Tôi đã sử dụng một phông nền rất đơn giản và thoáng mắt để tập trung sự chú ý vào cái cây. Bức ảnh này sử dụng không gian âm tính để tạo cảm giác đơn giản và tối giản. Ngoài ra, trong bức ảnh này cũng áp dụng quy tắc 1/3 và các đường kẻ dẫn đường.
12. Cô lập chủ thể
Áp dụng kiến thức độ sâu trường ảnh (depth of field) bạn sẽ giúp chủ thể nổi rõ hơn trên phần nền mờ ảo, và cũng tạo nên một bố cục đơn giản. Điều này đặc biệt thường gặp trong ảnh chân dung.
Trong bức ảnh dưới, con mèo trốn sau một cái hộp, khẩu độ là f3,5 khá rộng và tạo nền mờ phía sau sẽ khiến ánh mắt người xem sẽ tập trung vào chú mèo. Ngoài ra, bức ảnh giọt nước trên lá ở mục số 11 cũng dùng thủ pháp tương tự.
13. Thay đổi góc nhìn/tầm nhìn của người chụp
Hầu hết các bức ảnh được chụp ở vừa tầm mắt nhiếp ảnh gia. Trong trường hợp của tôi, mà chỉ có 1,53 m ! Lên cao hoặc xuống thấp có thể là một cách tạo ra bố cục thú vị và độc đáo hơn đối với một chủ đề quen thuộc. Tôi thường thấy các nhiếp ảnh gia động vật hoang dã còn nằm trườn bò trong bùn để có được một bức ảnh hoàn hảo.
Bức ảnh này chụp Paris vào ban đêm được chụp từ nóc tòa tháp Montparnasse trong Quận 15. Bất cứ khi nào tôi đến thăm một thành phố mới, tôi luôn cố gắng xem liệu có bất kỳ tòa nhà nào gần đó để có thể leo lên chụp ảnh thành phố từ trên cao không. Khi đứng từ trên cao, bạn sẽ có cơ hội chụp được những bức ảnh phong cảnh ngoạn mục về thành phố đó, đặc biệt là vào ban đêm.
Thay vì đứng ngắm vừa tầm chiều cao của bạn, bạn có thể giơ lên thật cao hoặc cúi xuống thật thấp để tạo ra bố cục lạ và thú vị cho một chủ thể quen thuộc. Đối với nhiếp ảnh gia chụp ảnh thiên nhiên hoang dã, việc nằm trên bùn đất hoặc bò xuống bụi cây để có được góc nhìn ưng ý cũng không có gì là lạ.
Còn hình dưới đây là chụp ở một con suối ở Ireland, tôi đã phải đợi cơn mưa đi qua và mặt trời ló rạng để có ánh sáng như ý. Nước ở đó rất lạnh, nhưng dù thế nào thì tôi cũng phải đi tới tận nơi thì mới ghi hình được chuyển động của nước chảy qua những khe đá.
Đôi khi, để tìm được góc chụp hoàn hảo như thế này, nắm bắt chuyển động của nước như thể chảy qua những tảng đá, có nghĩa là bạn phải bị ướt chân. Trên đây là một bức ảnh tôi chụp khi đang đứng trên một con suối ở Ballyhoura, County Limerick, Ireland. Thực sự, tôi đã phải chờ khá lâu cho đến khi cơn mưa rào đi qua và đợi mặt trời trở lại. Nó thực sự đáng giá! Tôi cần một chai whisky nóng ngay sau đó để giúp mình ấm hơn sau chuyến đi.
14.Tìm những cách phối màu đặc biệt
Khi nói về bố cục thì yếu tố về màu sắc thường bị bỏ qua. Lý thuyết về cách kết hợp màu sắc thật ra khá đơn giản, bạn có thể tìm các màu tương phản như xanh dương và vàng/đỏ. Hãy quan sát bánh xe màu ở dưới đây:
Hãy nhìn vào bánh xe màu ở trên, bạn có thể thấy rằng các màu được sắp xếp hợp lý trong các phân đoạn của một vòng tròn. Bạn có bao giờ nhận thấy có những poster phim có phối màu xanh và vàng/cam không? Điều này được thực hiện có chủ đích để tạo ra các quảng cáo bắt mắt. Nếu muốn tạo sự nổi bật và bắt mắt thì cách đơn giản nhất là lựa chọn các cặp màu sắc tương phản, đó chính là những màu nằm đối diện nhau trong bánh xe màu sắc.
Thuật ngữ bánh xe màu dùng để chỉ một vòng tròn gồm có 12 màu cơ bản trong 12 màu này gồm có 3 màu cấp I, 3 màu cấp II và 6 màu cấp III. Từ bánh xe màu sắc ta có thể dễ dàng phối hợp các màu sắc với nhau một cách khoa học để đạt được hiệu quả cao nhất.
Cá nhân tôi thường thích chụp khi trời vừa sẩm tối, ánh sáng trên các công trình kiến trúc tương phản rất tốt với màu xanh dương đậm của nền trời. Màu xanh thẳm của bầu trời lúc này là phông nền rất hấp dẫn với kiến trúc và ánh đèn thành phố. Màu đen thuần khiết của bầu trời đêm khuya sẽ không quá nổi bật và tương phản quá mạnh với ánh đèn của thành phố.
Tôi đã tận dụng sự kết hợp màu xanh/vàng nổi bật trong bức ảnh Custom House ở Dublin. Màu vàng của tòa nhà được chiếu sáng tương phản tuyệt đẹp, nổi bật với màu xanh thẳm của bầu trời.
Màu đỏ và màu xanh là hai màu đối lập nhau trên bánh xe màu. Trung tâm mua sắm Stephen Stephen Green ở Dublin đã được thắp sáng màu đỏ cho Giáng sinh năm ngoái. Điều này rất nổi bật so với màu xanh thẳm của bầu trời đêm sớm.
15. Tạo khoảng không
Quy tắc này nói rằng, bạn nên đặt khoảng trống ở vị trí phía trước vật thể hoặc tiến lên phía trước. VD: nếu chụp chiếc xe hơi đang chuyển động thì nên để khoảng trống phía trước xe, thay vì phía sau.
Ở bức ảnh con tàu, nó đang di chuyển từ trái sang phải, và có rất nhiều khoảng trống để nó “đi vào”. Điều này làm cho người xem có thể tưởng tượng hình ảnh con tàu đi dọc sông, hoặc hướng đôi mắt để tìm đích đến của vật thể. Nếu con tàu đặt ở sát phía bên phải, sẽ có một cảm giác khó chịu vì người xem có xu hướng bị dẫn ra khỏi khung hình.
Trong bức ảnh chụp nhóm người này cũng vậy. Người nhạc sĩ đang nhìn sang phải, cây đàn cũng chỉ sang phải, từ đó dẫn ánh mắt người xem sang những hoạt động khác đang diễn ra trên cầu.
16. Quy tắc từ trái sang phải
Cũng giống như thói quen đọc từ trái sang phải, người ta có xu hướng xem ảnh theo thứ tự như vậy. Do đó, quy tắc này đề xuất rằng bạn hãy để chuyển động trong bức ảnh diễn ra theo chiều từ trái sang phải. Nhưng thật ra, cũng có nhiều bức ảnh chụp chuyển động từ phía bên phải sang.
Ảnh trên tuân theo quy tắc ‘trái sang phải. Người phụ nữ dắt chó đi dạo trong vườn Tuileries ở Paris đang đi bộ từ bên trái sang bên phải khung. Bức ảnh này cũng tuân thủ quy tắc về không gian. Bạn sẽ nhận thấy rằng có nhiều không gian phía trước người phụ nữ hơn phía sau cô ấy. Cô ấy có một khoảng ‘không rộng để bước vào khung hình. Tôi cũng đã sử dụng quy tắc một phần ba và khung nằm trong khung để tạo ra bức ảnh này.
17. Các yếu tố cân bằng trong cảnh chụp
Theo quy tắc 1/3, chúng ta thường đặt đối tượng chính ở đường thẳng dọc 1/3 của khung ảnh. Tuy nhiên, đôi khi điều này làm cho bố cục thiếu cân bằng, “trơ trọi”. Để xử lý, bạn có thể đặt một đối tượng thứ 2 ít quan trọng hơn ở vị trí đường dọc 1/3 còn lại. Ví dụ như ở bức ảnh dưới đây, cột đèn lấp đầy phía 1/3 bên trái, còn tháp Eiffel ở phía xa làm cho phần bên phải đỡ trống hơn.
Bạn có thể thắc mắc rằng quy tắc này dường như đi ngược lại với quy tắc về khoảng trống ở mục 10, hoặc quy tắc “số lẻ”. Như đã nói ở phần đầu bài viết, trong bố cục thì không có quy tắc nào bất di bất dịch. Một số điều mâu thuẫn với nhau, nhưng thật ra không mâu thuẫn, bởi vì chúng áp dụng cho những hoàn cảnh khác nhau, thể loại nhiếp ảnh khác nhau. Vấn đề còn phụ thuộc vào đánh giá và kinh nghiệm của người chụp.
Khi đặt 2 đối tượng (1 gần, 1 xa) cạnh nhau, người ta cũng có thể dựa vào kích cỡ mà xét đoán được khoảng cách, từ đó tạo ra cảm nhận tốt hơn về chiều sâu và tỷ lệ tương đối.
Bức ảnh trên được chụp ở Venice. Một lần nữa, một cột đèn trang trí thống trị một bên của khung. Tháp nhà thờ ở phía xa tạo sự cân bằng ở phía bên kia của khung.
Tháp nhà thờ ở phía xa rõ ràng là lớn hơn nhiều so với cột đèn ngoài đời thực. Nó xuất hiện nhỏ hơn trong bức ảnh vì nó ở rất xa. Điều này giúp thêm một cảm giác về chiều sâu cho cảnh.
18. Vị trí kề sát nhau
Đặt sát kề bên là công cụ sáng tác rất mạnh mẽ trong nhiếp ảnh. Juxtap vị trí đề cập đến việc bao gồm hai hoặc nhiều yếu tố trong một cảnh có thể tương phản với nhau hoặc bổ sung cho nhau. Cả hai phương pháp đều có thể hoạt động rất tốt và đóng một phần quan trọng trong việc giúp bức ảnh nói lên một câu chuyện.
Hãy xem bức ảnh này chụp ở Paris, nửa dưới có những quầy sách báo, toát lên vẻ cũ kĩ và xô bồ. Còn nửa trên lại là nhà thờ Đức Bà nổi tiếng từ thời Trung Cổ, biểu tượng của trật tự, uy nghiêm và quyền uy. Hai điều này có vẻ rất đối lập nhưng cũng vẫn hợp tác tốt trên một bức ảnh, chúng cho thấy câu chuyện về một thành phố mang theo cả hai yếu tố tương phản.
Bức ảnh dưới đây cũng được chụp tại Pháp. Chiếc xe Citroen 2CV mang vẻ hoài cổ, vô tình đậu trước quán cafe cũ mang đậm phong cách Pháp là một sự kết hợp tuyệt vời cùng bổ sung cho nhau.
19. Các tam giác vàng
Bạn vẫn theo kịp bài viết của tôi chứ? Chúng ta sắp hoàn thành rồi… Bố cục tam giác vàng cũng đơn giản giống như bố cục một phần ba. Thay vì hai đường kẻ dọc và hai đường kẻ ngang như nguyên tắc 3/4, chúng ta chia đôi khung hình bằng một đường chéo, rồi thêm 2 đường thẳng vuông góc đi qua 2 góc còn lại của khung hình.
Như bạn thấy, những đường chéo sẽ giúp tăng thêm cảm giác “kịch tính” khi ta đặt các đối tượng dọc theo hướng của chúng và tại các giao điểm. Bức ảnh ví dụ ở dưới đã tận dụng khéo léo quy tắc tam giác vàng. Vệt sáng (chụp phơi sáng) từ xe cộ chạy qua lại đi theo đường chéo ở giữa. Tòa nhà bên tay trái được xếp đặt theo hướng của đường chéo nhỏ hơn, còn góc trên của tòa nhà bên phải được đặt ngay giao điểm của 2 đường thẳng.
Thay vì một lưới các hình chữ nhật, chúng tôi chia khung hình bằng một đường chéo đi từ góc này sang góc khác. Sau đó chúng tôi thêm hai dòng nữa từ các góc khác vào đường chéo. Hai đường nhỏ hơn gặp đường lớn thành một góc vuông như minh họa bên dưới. Điều này chia khung thành một chuỗi các hình tam giác.
Bức ảnh trên sử dụng quy tắc các tam giác vàng theo cách tinh tế hơn. Bức tượng cao nhất tạo ra một tam giác lớn ngụ ý. Đường dẫn này đưa chúng ta đến Tháp Eiffel ở đằng xa. Đường nhỏ hơn ở bên trái gặp đường dài hơn bên phải tại điểm giữa của tháp Eiffel. Đường thẳng nhỏ hơn bên phải đi giữa hai bức tượng. Quy tắc của hình tam giác có vẻ như là một cách phức tạp để sắp xếp một bức ảnh nhưng nó có thể cho ra kết quả một số tác phẩm thực sự nổi bật.
20. Tỉ lệ vàng
Tỉ lệ vàng là gì? Thực ra khái niệm này đơn giản chỉ là: hai lượng số nằm trong tỷ lệ vàng nếu tỷ lệ của chúng giống với tỷ lệ của tổng hai số lớn hơn của hai đại lượng.
Trong toán học và nghệ thuật, hai đại lượng được gọi là có tỷ số vàng hay tỷ lệ vàng nếu tỷ số giữa tổng của các đại lượng đó với đại lượng lớn hơn bằng tỷ số giữa đại lượng lớn hơn với đại lượng nhỏ hơn. Tỷ lệ vàng thường được chỉ định bằng ký tự φ (phi) trong bảng chữ cái Hy Lạp nhằm tưởng nhớ đến Phidias, nhà điêu khắc đã đền Parthenon. Nếu nghe quá phức tạp, có lẽ công thức tỷ lệ vàng này sẽ giúp bạn dễ hiểu hơn:
Tôi chụp bức ảnh này ở Venice. Cây cầu và các bậc cầu thang bên trái chiếm nằm ở vị trí hình vuông lớn bên phải. Vòng xoắn ốc dẫn hướng qua đỉnh cầu và về phía hai người phụ nữ đang ngồi trên ghế. Nó có thể là một bố cục sẵn có may mắn mà tôi chụp được!
Tỷ lệ vàng có thể được thiết lập theo các hướng khác nhau. Bức ảnh trên được chụp ở Prague, hình xoắn ốc dẫn tôi qua cây cầu đến lâu đài ở phía xa. Một lần tình cờ may mắn là tôi đã gặp đúng bố cục này!
Rõ ràng, không thể sắp xếp sẵn nơi chụp hay biết trước cảnh đẹp phù hợp một cách trọn vẹn để có những sáng tác này trong tâm trí của bạn khi mang máy ra ngoài khám phá. Đảm bảo là khi đó đầu chúng ta sẽ muốn loạn lên!
Tuy nhiên, một bài tập tốt là cố gắng sử dụng một hoặc hai trong số kiến thức trên mỗi khi bạn ra ngoài. Ví dụ, bạn có thể thực hiện một phiên ảnh mà bạn tìm kiếm các tình huống để sử dụng khung nằm trong khung.
Chúng ta không thể nhớ toàn bộ hay áp dụng đúng 19 quy tắc trên khi đi chụp ảnh. Tuy nhiên, ta nên luyện tập theo từng phần cho tới khi thành thạo hết các quy tắc, rồi mọi thứ sẽ trở nên tự nhiên đến với người cầm máy như hơi thở vậy.
Sau một thời gian thực hành, bạn sẽ thấy rằng rất nhiều hướng dẫn sẽ ăn sâu vào suy nghĩ của mình. Bạn sẽ bắt đầu sử dụng chúng một cách tự nhiên mà không phải đắn đo về chúng. Như bạn có thể thấy từ tỷ lệ vàng, tôi thậm chí đã sử dụng một trong số những quy tắc trên mà không hề nhận ra!
Hy vọng bạn thấy bài hướng dẫn này hữu ích. Nếu thực hành thường xuyên, nó sẽ giúp bạn tự nâng dần trình độ chụp ảnh của mình lên một tầm cao mới.
Xem ảnh của những nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp và phân tích những quy tắc bố cục trong đó cũng là một cách hay để học. Nhưng điều quan trọng nhất vẫn là, bạn hãy cố gắng chụp mỗi ngày thì mới nhanh tiến bộ được. Như câu nói bất hủ của nhiếp ảnh gia người Mỹ Ansel Adams (1902-1984): “Chỉ cần 12 bức ảnh đẹp trong một năm cũng đã được coi là có một mùa ảnh bội thu”, hãy kiên trì và cầm máy lên thực hành thôi! Chúc các bạn thành công!
Nguồn: Duytom
